Mediawijsheid

Ach en zucht, het heeft weer een hele tijd geduurd, maar nu is dit weer een nieuwe blog. Aanleiding is het verdiepen van allerlei zaken die met het Sociale Web te maken hebben. Zo ga ik vanaf dit jaar trainingen verzorgen voor studenten in deze uitdagende materie. Nou ja, uitdagend... Veel van die media kennen de studenten natuurlijk. Je hebt 'native' computeraars. Daar hoor ik zelf net niet bij al ken ik uit mijn jonge jaren die vreemde kaarten met gaatjes er in, dus er zat iets aan te komen.

Verder heb je mensen die met sociale media zijn opgegroeid. Bij die eerste groep horen onze studenten zeker. Bij de tweede categorie is dat langzaam aan ook al zo. De leerlingen van onze aanstaande leraren horen daar zeker bij. Maar dan is de vraag op welke manier ze met een computer of met sociale media omgaan. Ze weten vaak bijzonder goed hoe iets werkend is te krijgen.
Maar hoe je het ook daadwerkelijk op een nuttige manier kunt gebruiken, dat weten veel kinderen en jongeren niet. En ze weten ook niet hoe je op een kritische manier informatie kunt vergaren via sociale media. Ook hoe je je  op een een veilige manier op de digitale snelweg kunt voortbewegen is een heikel punt. En hoe kun kun je van het gebruik van sociale media echt iets leren?
In het Duits kennen ze voor waar het hier om gaat de term 'Medienkompetenz' en het Engels gebruikt 'Media literacy'. De Nederlandse term vind na al die jaren dat ik het begrip ken te weinig en te veel zeggen. Mediawijsheid als begrip is toch groot geworden in het basisonderwijs en van daaruit is het doorgesijpeld naar andere lagen van de samenleving tot in het hoger onderwijs. En ja, dan nog het onderdeeltje 'wijsheid'. Dat is een verworvenheid of een hoedanigheid van waarlijk voortreffelijke mensen: 'one out of ten thousand' om Shakespeare te citeren.  De Duitse term geeft toch meer aan dat het voor een deel om kennis en kunde gaat. Nu wil ik absoluut die wijsheid niet missen, maar het is wel een woord dat te snel aan inflatie onderhevig is als we het in deze context gebruiken.
Maar welke attitude willen we in onze workshop de studenten aanleren? Ik denk dat de twee belangrijkste dingen zijn:

•  Wordt je er van bewust hoe je via sociale media te vinden bent. Dat is voor een belangrijk deel  het beeld dat je beoogde  baas van je krijgt. Ook bijvoorbeeld je leerlingen gaan je zoeken en gaan daar op een of andere manier mee aan de slag.

• Ga na hoe je sociale media in je professionele praktijk kunt gebruiken.

Een minstens zo belangrijk aspect is wat wordt samengevat onder informatievaardigheden. Hoe vind je informatie en hoe beoordeel je die op validiteit. Daar hebben we een aparte workshop voor. Zelf ben ik een liefhebber van Wikipedia. Maar ik waarschuw gebruikers wel voor de gevaren van een encyclopedie die door iedereen kan worden gevuld en veranderd. Het voordeel is: fouten kunnen relatief snel worden hersteld. Het nadeel: het gebeurt bij lange na niet altijd! desondanks: een welverdiende Erasmusprijs. Als wikipediaan met bescheiden bijdragen voelt het alsof een piepklein deel ook voor mij is. Maar goed, niet alleen Wikipedia, maar ook websites, blogs, tweets, YouTube-filmpjes kunnen een onjuiste, onvolledige of tendentieuze inhoud hebben. Dat geldt net zo goed voor de aloude papieren encyclopedieën,  voor kranten en voor monografieën. In dat opzicht is er echt niets nieuws onder de zon. Kritisch vermogen was vroeger nodig en is ook nu nodig. We hebben alleen te maken met veel en snelle informatie en zo weinig tijd om veel te doen.